စိတ္တာနုပဿနာ စိတ် (၁၃) မျိုး

သတ္တဝါသန္တာန်၌ နှစ်စိတ် တပြိုင်နက် မ​ပေါ်​ပေ။ စိတ်တစ်မျိုး သို့မဟုတ် တစ်မျိုးလှည့်၍ ​ပေါ်​နေပါသည်။ စိတ်တစ်မျိုး (ဝါ) တစ်စိတ်ဖြင့်သာ အသက်ရှင်ရသည်။
ပညာစိတ်ဟု​ခေါ်​သော ရှုမှတ်စိတ် (ဝါ) အ​မောဟစိတ်/မဂ်စိတ် ဖိုလ်စိတ်ကို ချန်လှပ်ထားလျှင် (၁၃)မျိုးသာ ရှိပါသည်။

ယင်း (၁၃) မျိုးမှာ –
• မြင်စိတ်၊ ကြားစိတ်၊ နံစိတ်၊ စားစိတ်၊ ယားစိတ်၊ အ​တွေး​တောစိတ် ဟူ၍ အပြင်ဧည့်သည်စိတ် အဖြစ်ဖြင့် ရှိ​သောစိတ် = ၆ မျိုး၊
• ​လောဘစိတ်၊ ​ဒေါသစိတ်၊ ​မောဟစိတ်၊ အ​လောဘစိတ်၊ အ​ဒေါသစိတ် ဟူ၍ အတွင်းဧည့်သည်စိတ် အဖြစ်ဖြင့်ရှိ​သောစိတ် = ၅ မျိုး၊
• သက်​စောင့်စိတ် (ဝါ) အိမ်သည်စိတ် အဖြစ်ဖြင့် ​လေကိုရှု​သောစိတ်နှင့် ​လေကို ထုတ်​သောစိတ် = ၂ မျိုး၊
စုစု​ပေါင်း ၁၄ = အထက်​ဖော်ပြပါစိတ် ၁၃ မျိုး+ အ​မောဟစိတ်/ရှုမှတ်စိတ် (၁)မျိုး။
စိတ် (၁၄)မျိုးဟု ဆို​သော်လည်း

အပြင်ဧည့်သည်စိတ် (၆)မျိုး + အတွင်းဧည့်သည်စိတ် (၅)မျိုး + သက်​စောင့်စိတ် (၂) မျိုးဟူ၍ စုစု​ပေါင်း စိတ် (၁၃) မျိုးကိုသာ ဝိပဿနာ ရှုရပါသည်။ စိတ်ကို ဝိပဿနာရှုရ​သော​ကြောင့် စိတ္တာနု ဝိပဿနာဟု ​ခေါ်သည်။